Những trường hợp bị huỷ tư cách lưu trú

Theo quy định của Luật quản lý xuất nhập cảnh Nhật Bản, Bộ trưởng Bộ Tư pháp có thể hủy bỏ tư cách lưu trú của người nước ngoài trong các trường hợp chính sau đây. Có thể chia thành 4 nhóm lớn như sau:

---

1. Nhận được tư cách lưu trú bằng thủ đoạn gian dối hoặc không hợp pháp

Ví dụ:

• Nộp tài liệu giả, giấy tờ bị sửa đổi, hoặc viết thông tin không đúng sự thật trong đơn xin cấp visa, xin gia hạn visa,…
• Khai báo gian dối khi xin nhập cảnh, xin đổi tư cách lưu trú,…

→ Tư cách lưu trú bị xem là không hợp lệ do được cấp dựa trên thông tin sai lệch.

---

2. Không thực hiện hoạt động phù hợp với tư cách lưu trú, mà lại thực hiện hoặc có ý định thực hiện hoạt động khác

Ví dụ:

• Có visa kỹ sư, nhân văn, quốc tế (技術・人文知識・国際業務) nhưng không làm công việc chuyên môn, mà lại làm thêm trái phép trong nhà hàng hoặc làm việc chân tay.
• Có visa du học (留学) nhưng bỏ học và đi làm toàn thời gian.

→ Đây là vi phạm nghiêm trọng vì sử dụng sai mục đích tư cách lưu trú.

---

3. Không thực hiện hoạt động đúng tư cách trong thời gian dài, mà không có lý do chính đáng

Có 2 nhóm cụ thể:

I. Với các visa như: Kỹ sư (技術), Du học (留学), Gia đình (家族滞在) v.v.:

• Nếu không thực hiện hoạt động đúng tư cách (ví dụ: không đi học, không làm việc đúng chuyên môn) liên tục trong vòng 3 tháng trở lên (6 tháng đối với visa 高度専門職２号).

Ví dụ:

• Có visa du học nhưng nghỉ học 1 kỳ mà không có lý do chính đáng.
• Có visa kỹ sư nhưng nghỉ việc, không làm gì trong hơn 3 tháng.

II. Với các visa dạng vợ/chồng:

• Visa vợ/chồng của người Nhật (日本人の配偶者等) hoặc vợ/chồng của người vĩnh trú (永住者の配偶者等) nhưng không sống chung hay thực hiện mối quan hệ vợ chồng trong hơn 6 tháng.

Ví dụ:

• Đăng ký kết hôn giả để lấy visa, sau đó không sống cùng.
• Ly thân nhưng không báo cho cục xuất nhập cảnh và tiếp tục sử dụng visa.

---

4. Không khai báo địa chỉ cư trú hoặc khai báo giả mạo

Gồm 3 trường hợp:

I. Người mới được cấp tư cách lưu trú trung dài hạn (中長期在留者), không khai báo địa chỉ trong vòng 90 ngày sau khi đến Nhật.

II. Người đã ở Nhật, sau khi chuyển nhà, không khai báo địa chỉ mới trong vòng 90 ngày.

III. Khai báo địa chỉ giả mạo, không đúng thực tế.

→ Trong các trường hợp này, nếu không có lý do chính đáng, tư cách lưu trú có thể bị hủy bỏ.

Lưu ý:

• Nếu có lý do chính đáng như bệnh tật, tai nạn, thiên tai,… thì sẽ không bị hủy tư cách.
• Tuy nhiên, “quá bận”, “đi làm xa”, “không để ý” không được coi là lý do hợp lệ.

---

5. Thủ tục huỷ bỏ tư cách lưu trú

Khi Cục xuất nhập cảnh (Cục Nhập cảnh Nhật Bản) có ý định hủy tư cách lưu trú của một người nước ngoài, quy trình sẽ không bị thực hiện ngay lập tức, mà phải trải qua một thủ tục lắng nghe ý kiến (意見聴取) chính thức. Cụ thể như sau:

• Bước đầu tiên: Lắng nghe ý kiến của đương sự
  Trước khi đưa ra quyết định hủy tư cách lưu trú, nhân viên nhập cảnh sẽ mời đương sự đến để nghe ý kiến.
  Buổi này gọi là ý kiến聴取（iken choushu – phiên điều trần）
• Quyền lợi của người bị xem xét hủy tư cách:
  Trong buổi lắng nghe ý kiến, người nước ngoài có các quyền sau:
  – Phát biểu ý kiến để phản biện hoặc giải thích lý do.
  – Nộp bằng chứng hoặc tài liệu chứng minh cho lập luận của mình (ví dụ: lý do nghỉ học, nghỉ việc, thay đổi địa chỉ,…).
  – Yêu cầu xem tài liệu mà cơ quan nhập cảnh đang dùng để xem xét hủy tư cách lưu trú.
  – Được chỉ định người đại diện (代理人) tham dự buổi lắng nghe thay cho mình.
  ※Trong trường hợp khó khăn về ngôn ngữ hoặc tình trạng sức khỏe, người đại diện có thể là luật sư hành chính (行政書士) hoặc người thân được ủy quyền hợp pháp.
• Sau khi nghe ý kiến:
  Sau khi nghe ý kiến và xem xét các bằng chứng/tài liệu từ người nước ngoài, cơ quan nhập cảnh sẽ:
  Ra quyết định tiếp tục hủy tư cách lưu trú, hoặc không hủy nếu có lý do chính đáng và đủ cơ sở bảo vệ tư cách lưu trú.
• Lưu ý:
  – Việc được mời đến nghe ý kiến không đồng nghĩa với việc chắc chắn bị hủy tư cách, nhưng đây là giai đoạn rất quan trọng để phản biện.
  – Nếu không tham gia buổi nghe ý kiến hoặc không phản hồi, quyết định hủy có thể được đưa ra mà không có lời giải thích từ phía bạn.